Amgueddfa Gwaith Glo Cefn Coed
Doeddwn
i
ddim
yn
mynd
i
fod
ar
y
daith
yma
achos
roedd
taith
yn
y
gogledd
yn
ardal
y
Waun
Fawr
yng
Ngwynedd.
Dw
i’n
mwynhau
cael
taith
efo
ein
grŵp
yn
y
gogledd
pob
hyn
a
hyn,
fel
maen
nhw’n
dweud
“Mae
pob
newid
yn
change”
ynte!
Felly
dyna
le
o’n
i
yn
ardal
Porthmadog
yn
barod
am
y
diwrnod,
roedd
hi’n
fore
dydd
Gwener
a
phobl
y
tywydd
wedi
gaddo
bydd
y
glaw
yn
clirio
cyn
hanner
dydd.
Digon
o
amser
i
mi
bicio
draw
i’r
dre
cyn
mynd
tuag
at
Gaernarfon
i
wneud
dipyn
o
seiclo.
Chwilio
am
fy
nghot.
Chwilio
yn
y
garafán
-
dim
golwg,
chwilio
yn
y
fan
-
dim
golwg.
Rhaid
mod
i
wedi
ei
gadael
hi
adref.
Beth
i’w
wneud?
Prynu
un
arall
efallai?
Doeddwn
i
ddim
eisiau
gwneud
hynny
achos
dyna
beth
dw
i
wedi
gwneud
o’r
blaen
ac
mae’r
got
nes
i
brynu
adref
yn
Abertawe.
Dw
i
bron
wedi
corneli’r
farchnad
mewn
cotiau
cerdded!
Felly
nes
i
wneud
fy
ffordd
adref
yn
hamddenol.
Dyna
pam
dw
i’n
ysgrifennu am y daith yma, taith ddiddorol ac un nes i fwynhau.
Cyrhaeddais
i’r
man
cyfarfod
ychydig
o
funudau
ar
ôl
deg
o’r
gloch
ac
roedd
bron
pawb
yna
yn
barod,
chi’n
gweld
pobl
gymdeithasol
ydan
ni.
Mae’r
hanner
awr
o
gael
clonc
yn
un
o
bleserau
ein
teithiau.
Roedd
y
tywydd
yn
sych ond roedd glaw trwm wedi bod dros y dyddiau diwethaf, cawn ni weld sut fydd hi dan draed.
Gwnaeth
Alan
Williams,
ein
harweinydd
esbonio
y
bydden
ni’n
dechrau
efo
taith
fer
trwy’r
coed
i
ben
y
bryn
er
mwyn
cael
golwg
oddi
uchod
o’r
cwm.
Bydden
ni’n
rhannu
ceir
a
pharcio
yn
y
pentref,
nid
achos
ein
bod
ni’n
ddiog
ond
achos
doedd
dim
pafin
a’r
ffordd
yn
brysur.
Ymddiheuriadau
i
bobl
y
pentref
ond
welsom
ni
ddim
llawer
o
gwmpas.
Ffwrdd
â
ni
dros
bont
yr
afon
Ddulais
a
dechrau
dringo’n
raddol.
Roedd
yr
afon
go
iawn
yn
rhedeg
yn
is
i
lawr
ar
ein
chwith
ond
roedd
afon
arall
yn
rhedeg
ar
ochr
ddeol
y
ffordd
hefyd
ac
yn
cael
ei
fwydo
gan
raeadr
brysur
yn
disgyn
o’r
coed.
Fel
o’n
i’n
dweud
mae
hi
wedi
bod
yn
wlyb
iawn
yn
ddiweddar.
Mae
troad
o’n
blaenau
ni
a
dyma
ble
mae’r
Tarmac
yn
dod
i
ben
a
does
dim
ffordd
i
ni
osgoi
cael
ein
‘sgidiau
yn
wlyb.
Mewn
gwirionedd
dyn
ni’n
cerdded
i
fyny
afon,
gofal
pia
hi
felly
achos
mae’r
gwaelod
braidd
yn
ansefydlog
a
hyd
yn
oed
yn
llithrig
mewn
llefydd. Wrth gymryd ein hamser mae pawb yn cyrraedd y pen yn ddiogel ac mae golygfeydd i fwynhau.
Mae
Alan
yn
enwi’r
topiau
yn
y
pellter,
Fan
Gyhirych,
Fan
Nedd,
a
Fan
Frynych,
pob
un
a
het
wen.
Yn
is
i
lawr
mae
Creunant,
Blaendulais
(cartref
honedig
i
saith
chwaer),
ac
Onllwyn
yn
bellach
i
ffwrdd.
Tu
ôl
i
ni
mae
adfail,
hen
ffermdy,
siŵr
o
fod,
yn
ei
ddydd
yn
adeilad
mawr
ond
hyd
y
gwelwn
ni
dim
ffordd
go
iawn
i’w
gyrraedd.
Roedd
yn
amser
i
fynd
felly
yn
ôl
yr
un
ffordd
at
y
ceir
a’r
amgueddfa
i
gael
ein
brechdanau
a
chael
ein
tywys
o
gwmpas.
Yn
wahanol
i’r
arfer,
gan
ein
bod
ni’n
cael
ein
cinio
yn
y
caffi
mae
paneidiau
go
iawn
ar
gael
a
dewis
da
o
gacennau
-
moethusrwydd i fwynhau!
Cawson
hanes
y
pwll
glo
oddi
wrth
Owain
a
dysgu
ei
fod
yn
fab
i
Alan
(roedd
Alan
yn
gwybod
hyn
o
flaen
llaw,
wrth
gwrs).
Wedyn
aeth
rhai
ymlaen
i’r
galeri
a
chael
profiad
o
sut
oedd
gweithio
dan
ddaear
tra
bod
y
lleill
yn
cael
eu
tywys
o
gwmpas
yr
adeiladau.
Y
peth
cyntaf
oedd
y
peiriant
weindio,
nid
dim
ond
un
segur
ond
un
oedd
yn
gweithio,
peth
enfawr
efo
pistwn
hir
a
drwm
anferth
yn
y
blaen.
Yn
sydyn
dyma
hi’n
dechrau
gweithio,
y
pistwn
yn
dechrau
symud,
y
chwylolwyn
a’r
drwm
yn
troi.
Gwaith
trwm,
peiriannau
mawr.
Ar
ôl
gweld
hen
dram
nwy
Castell-
nedd
a
chael
y
cyfle
i
grwydro
trwyddi
a
chael
atgofion
o’r
profiad
go
iawn
neu,
i’r
ifancaf
cael
y
profiad
cyntaf,
aethon
i’r
boilerdy
ble
roedd
yr
ager
yn
cael
ei
gynhyrchu
i
redeg
y
peiriant
weindio.
Chwech
ohonyn
nhw
a
phob
un
yn
dal
ugain
tunnell
o
ddŵr.
Na
allaf
ddweud
wrthoch
chi
am
y
galeri
achos
nad
ydw
i’n
mwynhau
bod
o
ddan
ddaear ond roedd y rhai a aeth wedi mwynhau.
Mae’r
amgueddfa
yma
ar
ochr
yr
A4109
rhwng
Aberdulais
a
Blaendulais
ac
maen
werth
gweld.
Maen
rhad
ac
am
ddim
i
fynd
i
mewn
ac
mae'n
cael
ei
redeg
gan
wirfoddolwyr
brwdfrydig.
Roedden
nhw
wedi
agor
yn
arbennig
ar
ein
cyfer
ni
ac,
am
hynny,
mi
ydan
ni’n
ddiolchgar
iawn.
Cawsom
hwyl
a
chael
ein
haddysgu
ar
yr
un
pryd.
Y
tro
nesaf dach chi yn yr ardal peidiwch â mynd heibio, ewch i mewn ac mi fyddech chi’n sicr o gael mwynhad mawr.
Roedd
24
ohonom
ni
yn
gyfan
gwbl
a
chroeso
mawr
iddyn
nhw
a
oedd
wedi
dod
o
ardal
Crughywel,
mae
pob
tro
yn
braf
cael
eu
cwmni
nhw.
Yr
un
peth
i
ddweud
am
Wil
oedd
wedi
dod
yr
holl
ffordd
o
Wokingham.
Diwrnod
i
fwynhau, dal i fyny efo hen ffrindiau a chael hwyl. Diolch yn fawr i bawb.
Diolch
arbennig
i’r
Williamsau,
Alan
ac
Owain
am
yr
holl
waith
paratoi
ac
am
drosglwyddo
gymaint
o
wybodaeth i ni gyd.
O.N.
Mae'n
rhaid
i
mi
ddweud
wrthoch
chi,
pan
nes
i
agor
y
bag
cefn
i
roi
fy
mrechdanau
ynddo
dach
chi’n
gallu
dyfalu
peth
oedd
ynddo?
Fy
nghot!
Ond
petaswn
i
wedi
edrych
yn
y
bag
ddoe
na
fyddaf
wedi
bod
ar
y
daith
heddiw a bydd hynny wedi bod yn golled fawr!
Geirfa
Golwg oddi uchod – a bird’s eye view
Dringo’n raddol – climbing steadily
Ochr ddeol – right hand side
Bwydo – to feed
Troad – a turning
Gofal pia hi – to take care
Ansefydlog – unsteady
Adfail – a ruin
Hyd y gwelwn ni – as far as we could see
Moethusrwydd – luxury
Peiriant weindio – winding machine
Pistwn hir – a long piston
Drwm anferth – a huge drum
Chwylolwyn – flywheel
Ager - steam